TOTAL DİZ PROTEZİ NEDİR?
Yaşlanma, hareketsiz yaşam, obezite, genetik faktörler, geçirilen travmalara bağlı olarak dizde oluşan kireçlenme (osteoartrit), kıkırdak azalması, kıkırdak kaybından dolayı dizin aşınması eklemin temel görevlerinden biri olan bükülme hareketlerini yapamaması gibi hastanın yaşam kalitesini bozan diz rahatsızlıklarında uygulanan cerrahi tedavidir.
Tedavide işlevini kaybetmiş diz eklemine operasyonla özel üretim polietilen ve metal ürünler dizin hasarlı kısmı traşlanarak protezin yeri hazırlanıp hastanın dizine monte edilerek diz ekleminin yeniden işlevsellik kazanması sağlanır.
Tedavide insan vücuduyla uyumlu uzun ömürlü ürünler kullanılır. Ameliyatın amacı dizi eski sağlığına kavuşturmak değil hastayı temel hareket fonksiyonları yeniden yapabilmesini sağlamaktır.
DİZ PROTEZİ KİMLERE YAPILMALIDIR?
Diz protezleri her hasta için en uygun tedavi yöntemi olmayabilir. Bu nedenle cerrahi kararlar alınırken hastanın hikayesi doktor tarafından detaylı olarak dinlenir. Ancak hastanın yaşı, yaşam tarzı ve hareketliliği de ameliyatın en belirleyici özelliklerindendir. Hasta şikayetlerine göre ameliyatsız tedaviler veya alternatif yaklaşımlar kullanılabilirken, ameliyat genellikle ilk seçenek olmaz. Ancak hastanın ağrılarından kurtulamadığı ve hareket kısıtlılığının ilaç, fizik tedavi gibi yöntemlerle önlenemediği durumlarda en etkili yöntem diz protezi ameliyatı yapmaktır.
Diz protezi ameliyatı olan kişiler artık dizlerinde bir metal olduğunu unutmamalıdır ve yaşam şekillerini buna dikkat ederek sürdürmelidir. Dizi zorlayıcı hareketlerden kaçınmak, gerekmedikçe koşmamak, mümkünse kilo almamak protez sonrası diz sağlığı açısından önemlidir.
Diz protezi bağlayıcı bir tedavidir ve bir kez diz protezi tedavisi yapıldıktan sonra geri dönüşü yoktur. Protezden sonra hasta artık protezle yaşamaya mecbur kalır. Bu nedenle bu tedavi herhangi bir sebeple diz ekleminin işlevini kaybetmiş anestezi açısından bir risk taşımayan her yaştaki hastaya yapılabilir. Diz protezi tedavisi zorunlu olan hasta grubuna uygulanmalıdır, bu grup genelde 50 – 80 arası erkek ve kadın hastalardır.
Protez tedavisi zorunlu hale gelmeden tedavi dışı seçenekler denenmelidir. Bu tedaviler diz protezi ameliyatı sürecini oldukça uzatabilirler fakat ameliyat ihtiyacını tamamen ortadan kaldıramazlar.
DİZ PROTEZİ SONRASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Diz protez ameliyatı sonrası ilk dönem hastanede geçirilmekte ve burada uzman hekimin gözetiminde hastanın takibi yapılmaktadır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecine de uzman fizyoterapistler eşlik etmektedir. Bu süreçte ameliyattan sonra oluşabilecek ağrı ve komplikasyon risklerine yönelik gerekli önlemler alınırken aynı zamanda hastanın yataktan kalkması, ilk adımlarını atması, devam eden günlerde yürümesi ve dolaşması gibi ilk hasta hareketliliği sağlanmaktadır. Hasta belirli bir seviyeye geldikten sonra taburcu edilmektedir.
Hasta taburcu olduktan sonraki süreçte dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Fizik tedavi seanslarını aksatmamak. UzmanFizyoterapist tarafından yapılacak egzersizlerin düzenli olarak yapılması.
- Kan sulandırıcı ilacın belirtilen sürede düzenli olarak kullanması
- Yara hijyenine dikkat edilmesi ve ilk yara kontrolüne kadar banyo yapılmaması
- Erken dönemde hareketliliğin sağlanması
- Uzman Fizyoterapist tarafından belirtilen egzersizlerin düzenli olarak yapılması
- Uzman Fizyoterapist tarafından belirtilen, düşmeme, yüksek bir yerden aşağıya atlamama gibi yapılmaması gereken hareketlerden uzak durulması
Burada vurgulanması gereken önemli nokta, ameliyat sonrasında erken hareketliliğin sağlanarak yeni protezlerin çalışmasının sağlanmasıdır. Dolayısıyla hastanın taburcu olduktan sonraki süreçte hareketli olması ve kendisine belirtilen egzersizleri düzenli olarak yerine getirmesi ve uygulaması sağlıklı bir iyileşme sürecinin temelini oluşturmaktadır.
DİZ PROTEZİ SONRASI FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON
TDP ameliyatlarından sonra, eklem hareketliliğini artırmak , kas gücünü geliştirmek ve en erken önemde Mobilizasyonu sağlamak için rehabilitasyon çok önemlidir. Bu nedenlerle rehabilitasyon programına Preoperatif dönemde başlamalıdır. Preoperatif dönemde rehabilitasyon programına başlamak, postoperatif rehabilitasyonu kolaylaştırmakta, hastanın iyileşmesini ve GYA’lerinde bağımsızlığını dırmaktadır.
Diz protezi, diz eklemindeki ciddi kıkırdak hasarının cerrahi tedavisidir. Hastalar çeşitli nedenlerle diz eklemindeki kıkırdağın harabiyeti sonrasında şiddetli ağrı yaşayabilirler. Ayrıca hasta ağrı nedeniyle yürüme yeteneğini kaybedebilir ve hatta kas güçsüzlüğüne neden olabilir.
Ayrıca hareketsizlik nedeniyle diz ekleminin fleksiyon açısı da düşebilir. Tüm bu ciddi sorunları ortadan kaldırmak için ortopedi cerrahları uygun gördükleri hastalara diz protezi ameliyatı yaparlar. Ancak ameliyat sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamasının önemini ortaya çıkmaktadır.
Ameliyat sonrası fizyoterapi ağrıyı azaltmayı, kasları güçlendirmeyi, eklem kısıtlamalarını gidermeyi, ameliyat sonrası yara izlerini yumuşatmayı, hastanın hareketliliğini ve günlük aktivitelerini artırmayı ve şişlikleri azaltmayı amaçlar.
Ameliyat sonrası dönemde kas-iskelet sisteminde sorunlar ortaya çıkar. Erken dönemde ağrı, şişme, kramp ve kuadriseps reflekslerinin inhibisyonu; dizin geç ekstansiyonu fleksiyon açısı kaybı, hamstring ve Aşil tendonlarının kısalması, uyluğun kuadriseps kası Femur kasında kuvvet kaybı gibi sorunlarla karşılaşılır. Ameliyattan sonra bu olası sorunlar için hastalar ortopedik rehabilitasyon programına alınır.
DİZ PROTEZİ SONRASI EVDE FİZİK TEDAVİ YAPILIR MI?
Ameliyat sonrası en kısa sürede günlük yaşama dönülmesi ve komplikasyon riskinin azaltılması için fizyoterapiye erken başlanmalıdır. Çoğu zaman, egzersiz ameliyattan sonra aynı gün başlar. Ayak bileğini pompalama, kuadriseps ve gluteal kaslara yönelik izometrik egzersizler, topuğu kaydırma gibi hareketler yapılır. Anestezi sonrası sığ nefes alma, akciğerlerde kısmi çökmeye (atelektazi) neden olabilir. Bunun olmasını önlemek için derin nefes egzersizleri ve spirometre ile egzersizler yapılır. Diz hareketi egzersizleri manuel olarak veya sürekli pasif hareket cihazı (CPM) ile yapılabilir. Fizyoterapist hastaya oturmasını ve yürümesini söyler. İlk birkaç gün, yürürken bir yürüteç veya koltuk değneği kullanılması önerilebilir.
“Evde Fizik Tedavi Nasıl Yapılır?” sorusu birçok hasta ve hasta yakını tarafından sıkça yöneltilen sorulardan biridir.
Evde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon alanında Uzman Doktor tarafından hastalık tanısı konulmuş hastalara yönelik Uzman Fizyoterapist tarafından hazırlanan programların evde uygulanmasıdır.
Evde Fizik Tedavi, Fizyoterapist tarafından yapılmalıdır. Uzman hekim tarafından tanısı konmuş, durumu stabil olan hasta, Fizyoterapist tarafından değerlendirilir ve değerlendirme sonucuna göre uygun tedavi programı belirlenir. Hastanın kaç seans alması gerektiği, hastanın durumuna ve hastalığa göre değişmektedir.
Fizyoterapistin tavsiyesi doğrultusunda hastanın haftada kaç seans fizik tedavi alacağı hasta veya hasta yakınıyla beraber kararlaştırılır. Hastaya ve Fizyoterapist’e uygun gün ve ve saatler belirlenir. Fizyoterapist, hastanın evine elektroterapi cihazı ve uygun egzersiz ekipmanıyla birlikte gelir.
İlgili Yazılar
ORTOPERDİK REH
Solunum rehabilitasyonu; • Nefes darlığını azaltır, • Yorgunluğu azaltır,• Egzersiz toleransını iyileştirir • Sağlıkla ilişkili
